Σπονδυλική χειρουργική ακριβείας: σπονδυλοδεσία, ενδοσκοπική και αυχενική δισκεκτομή

Οι εκφυλιστικές παθήσεις της σπονδυλικής στήλης, οι δισκοκήλες και η αστάθεια απαιτούν εξατομικευμένες λύσεις που ισορροπούν την αποσυμπίεση των νευρικών δομών με τη διατήρηση της κινητικότητας. Η σπονδυλοδεσία προσφέρεται όταν υπάρχει μηχανική αστάθεια ή παραμόρφωση, σταθεροποιώντας δύο ή περισσότερα σπονδυλικά επίπεδα με κλωβούς, βίδες και ράβδους. Στόχος είναι η επίτευξη οστικής σύντηξης, ώστε να αποφορτιστούν οι ολισθαίνουσες αρθρώσεις και να προστατευθούν οι ρίζες. Οι αποφάσεις βασίζονται σε συμπτώματα, απεικόνιση και λειτουργική επιβάρυνση· δεν ενδείκνυται σε κάθε πόνο μέσης, αλλά όταν η αστάθεια τεκμηριώνεται κλινικά ή δυναμικά.

Για καθαρή ριζοπάθεια από δισκοκήλη χωρίς αστάθεια, προτιμώνται τεχνικές αποσυμπίεσης που διαφυλάσσουν τη βιομηχανική. Η ενδοσκοπικη δισκεκτομη αξιοποιεί μικροσκοπικές τομές και κανάλια εργασίας με κάμερα υψηλής ευκρίνειας, αφαιρώντας στοχευμένα το κήλιο τμήμα του δίσκου με ελάχιστο τραύμα στους μυς. Πλεονεκτήματα περιλαμβάνουν λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο, ταχύτερη κινητοποίηση και μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο, διατηρώντας παράλληλα την κινητικότητα του επιπέδου και μειώνοντας το ρίσκο νόσου γειτονικού επιπέδου σε σχέση με εκτεταμένες οστεολιγμεκτομές.

Στο αυχενικό τμήμα, η αυχενική δισκεκτομή με πρόσθια προσπέλαση είναι χρυσό πρότυπο για αποσυμπίεση ριζών ή νωτιαίου μυελού λόγω δισκοκήλης ή οστεόφυτων. Μπορεί να συνδυαστεί με σπονδυλοδεσία (ACDF) για σταθερότητα ή με τοποθέτηση τεχνητού δίσκου, όταν η διατήρηση της κίνησης είναι προτεραιότητα. Η επιλογή μεταξύ σπονδυλοδεσίας και αρθροπλαστικής εξαρτάται από την ηλικία, την εκφύλιση των οπισθίων στοιχείων και τα επίπεδα που προσβάλλονται. Προηγμένη τεχνολογία όπως νευροπαρακολούθηση, διεγχειρητική πλοήγηση και μικροσκοπική μεγέθυνση βελτιώνουν την ασφάλεια και μειώνουν επιπλοκές όπως ψευδάρθρωση ή νευρολογικό έλλειμμα.

Η αποκατάσταση περιλαμβάνει στοχευμένη φυσικοθεραπεία για ενδυνάμωση του κορμού, εργονομική εκπαίδευση και σταδιακή επάνοδο στη δραστηριότητα. Η έγκαιρη αξιολόγηση υποτροπής συμπτωμάτων προλαμβάνει χρόνια ριζαλγία. Καλά επιλεγμένοι ασθενείς εμφανίζουν υψηλά ποσοστά ικανοποίησης, κυρίως όταν τα νευρολογικά ελλείμματα αντιμετωπίζονται άμεσα και τεκμηριωμένα.

Ενδοκράνιες βλάβες: επισκληρίδιο και υποσκληρίδιο αιμάτωμα, αραχνοειδής κύστη, μηνιγγιώματα και γλοίωμα εγκεφάλου

Τα τραυματικά αιματώματα απαιτούν γρήγορη διάγνωση και παρέμβαση. Το επισκληρίδιο αιμάτωμα προκαλείται συχνά από ρήξη της μέσης μηνιγγικής αρτηρίας με κλασική «ελεύθερη περίοδο» και κατόπιν ταχεία επιδείνωση. Η αξονική τομογραφία δείχνει φακοειδή συλλογή που δεν υπερβαίνει τις ραφές του κρανίου. Σε συμπτωματικές ή μεγάλες συλλογές, η χειρουργική εκκένωση με κρανιοτομία είναι επιβεβλημένη για αποσυμπίεση και αιμόσταση.

Το υποσκληρίδιο αιμάτωμα αφορά ρήξη γεφυρικών φλεβών, οξύ ή χρόνιο, συχνό σε ηλικιωμένους ή ασθενείς με αντιπηκτική αγωγή. Η απεικόνιση εμφανίζει ημισεληνοειδές υγρό που διασχίζει ραφές. Η αντιμετώπιση κυμαίνεται από στενή παρακολούθηση έως τρηματώσεις και παροχετεύσεις ή εκτεταμένη κρανιοτομία σε παχιές μεμβράνες. Η έγκαιρη αναστροφή αντιπηκτικών και η προσεκτική ρύθμιση της πίεσης είναι κρίσιμες για την αποφυγή επαναιμορραγίας.

Η αραχνοειδής κύστη αποτελεί συνήθως συγγενή, καλοήθη συλλογή ΕΝΥ μεταξύ αραχνοειδούς και εγκεφαλικού παρεγχύματος. Πολλά ευρήματα είναι τυχαία και παρακολουθούνται με MRI. Όταν προκαλεί υδροκεφαλία, επιληψία ή κεφαλαλγίες με μάζα, εφαρμόζεται ενδοσκοπική διατομή μεμβρανών (fenestration) ή κοιλιοπεριτοναϊκή παροχέτευση. Η επιλογή εξαρτάται από την ανατομία της κύστης και τη σχέση με βασικές δεξαμενές ΕΝΥ.

Τα μηνιγγιώματα εγκεφάλου είναι κατά πλειονότητα WHO βαθμού I, αργά αναπτυσσόμενοι όγκοι από μηνιγγικές κυτταρικές στοιβάδες. Η στρατηγική περιλαμβάνει παρακολούθηση μικρών, ασυμπτωματικών βλαβών, χειρουργική αφαίρεση όταν πιέζουν λειτουργικές περιοχές ή ακτινοχειρουργική σε δυσπρόσιτες θέσεις. Η επιτυχία μετριέται με βάση την πληρότητα εκτομής (Simpson grade) και τη νευρολογική διατήρηση.

Αντίθετα, το γλοίωμα εγκεφάλου αποτελεί διηθητικό νεόπλασμα του νευρογλοιακού ιστού, με φάσμα από χαμηλής κακοήθειας αστροκυττώματα έως γλοιοβλάστωμα. Η θεραπευτική αρχή είναι η «μέγιστη ασφαλής εκτομή», με χρήση αφύπνισης και χαρτογράφησης λόγου/κίνησης όπου απαιτείται, ακολουθούμενη από ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία (π.χ. τεμοζολομίδη), ανάλογα με μοριακούς δείκτες (IDH, MGMT). Η πολυεπιστημονική ομάδα καθορίζει εξατομικευμένο πλάνο, εστιάζοντας στη διατήρηση ποιότητας ζωής και γνωστικών λειτουργιών.

Λειτουργική νευροχειρουργική και νευραλγικός πόνος: τρίδυμο νεύρο και νόσος Πάρκινσον

Η νευραλγία του τριδύμου νεύρου είναι από τις πιο έντονες μορφές προσωπικού πόνου, με αιφνίδιους, ηλεκτρικούς παροξυσμούς που συχνά πυροδοτούνται από ήπια ερεθίσματα. Συχνά οφείλεται σε αγγειακή επαφή με τη ρίζα του V στο εγκεφαλικό στέλεχος. Όταν τα φάρμακα αποτυγχάνουν ή προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες, η μικροαγγειακή αποσυμπίεση προσφέρει ανατομική λύση, παρεμβάλλοντας υλικό μεταξύ αγγείου και ρίζας. Εναλλακτικές είναι οι περκοειδικές θερμοπηξίες, η γλυκερόλυση ή η έκθεση σε στοχευμένη ακτινοχειρουργική. Η επιλογή λαμβάνει υπόψη ηλικία, συννοσηρότητες και προσδοκίες για διάρκεια ύφεσης.

Η νόσος Πάρκινσον χαρακτηρίζεται από βραδυκινησία, δυσκαμψία, τρόμο και κινητικές διακυμάνσεις. Η φαρμακευτική αγωγή με λεβοντόπα παραμένει βάση, όμως με την πάροδο του χρόνου προκύπτουν δυσκινησίες και on-off φαινόμενα. Η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (DBS) στους πυρήνες STN ή GPi προσφέρει σημαντική μείωση συμπτωμάτων και φαρμακευτικής δόσης, όταν υπάρχει καλή ανταπόκριση στη λεβοντόπα αλλά ανεπαρκής σταθερότητα. Η σωστή επιλογή ασθενών προϋποθέτει κινητική αξιολόγηση (UPDRS on/off), νευροψυχολογικό έλεγχο και ρεαλιστικούς στόχους: βελτίωση της λειτουργικότητας, όχι ίαση.

Παράδειγμα 1: Άτομο 62 ετών με 10ετή Πάρκινσον και έντονες δυσκινησίες, παρά βέλτιστη αγωγή, υποβλήθηκε σε DBS-STN. Ένα έτος μετά, επιτεύχθηκε 50% μείωση συνολικών κινητικών σκορ και 40% μείωση δόσης λεβοντόπα, με σταθερότερο ύπνο και βάδισμα. Η εκπαίδευση ρυθμίσεων (programming) και η διατροφική υποστήριξη συνέβαλαν στην αποτελεσματικότητα.

Παράδειγμα 2: Γυναίκα 55 ετών με φαρμακοανθεκτική νευραλγία V1-V2 υποβλήθηκε σε μικροαγγειακή αποσυμπίεση. Μετά από λεπτομερή νευροαπεικόνιση, εντοπίστηκε λούπα αρτηρίας που πίεζε τη ρίζα. Η αποσυμπίεση οδήγησε σε άμεση ύφεση χωρίς υπολειμματικό μούδιασμα. Η παρακολούθηση με κλινικά ερωτηματολόγια πόνου επιβεβαίωσε διατήρηση αναλγησίας στους 18 μήνες.

Η συνεργασία νευρολόγων, νευροχειρουργών, φυσικοθεραπευτών και ψυχολόγων είναι καθοριστική τόσο στη νόσο Πάρκινσον όσο και στη νευραλγία του τριδύμου νεύρου. Ο στόχος παραμένει η ελαχιστοποίηση συμπτωμάτων με τη μέγιστη ασφάλεια, αξιοποιώντας στοχευμένες παρεμβάσεις που σέβονται τις λειτουργικές οδούς και προάγουν την αυτονομία.

Lucas Andrade

Porto Alegre jazz trumpeter turned Shenzhen hardware reviewer. Lucas reviews FPGA dev boards, Cantonese street noodles, and modal jazz chord progressions. He busks outside electronics megamalls and samples every new bubble-tea topping.